آشنایی با سامانه فرماندهی بحران و مدیریت بیمارستانی در حوادث غیرمترقبه *(HEICS) و نحوه اجرایی کردن آن

مقدمه. در سال‌های اخیر حوادث غیرمترقبه موجب بروز خسارت‌های فراوان انسانی و اقتصادی در کشور ما شده است. علی‌رغم حضور پرشور و داوطلبانه مردم و سازمان‌های امدادرسانی، ضعف و یا فقدان سامانه مدیریت بحران سازماندهی این نیروها و بهره‌وری مناسب از این امکانات همواره مشهود بوده است. بیمارستان‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین واحد ارایه خدمات بهداشتی درمانی در حوادث غیرمترقبه از قاعده فوق مستثنی نبوده‌اند. به منظور آماده‌سازی و افزایش کارایی بیمارستان‌ها در چنین شرایطی، دستورالعمل‌های مختلفی در دنیا مطرح شده است که یکی از معتبرترین آنها HEICS ( Hospital Emergency Incident Command System ) = می‌باشد. در این مقاله به چگونگی انطباق مسئولیت‌های کاربردی در HEICS و مسئولیت‌های موجود در بیمارستان‌ها و روند به‌کارگیری این سامانه خواهیم پرداخت. مواد و روش کار. این مطالعه با بررسی جدول سازمانی HEICS و نیز بررسی جدول سازمانی معمول در چند بیمارستان در تهران به همراه مرور تجارب اجرایی HEICS در بیمارستان‌های سایر کشورها و ارزیابی چگونگی امکان راه‌اندازی نمونه بومی شده HEICS در چند بیمارستان در ایران صورت گرفته است. نتایج. مقایسه جدول HEICS با سامانه اجرایی موجود در مراکز درمانی نشان می‌دهد که به منظور انتخاب افراد مناسب جهت موقعیت‌‌های موجود در جدول HEICS این جایگاه‌های اصلی را باید به سه دسته تقسیم کرد: 1- جایگاه‌های کاملاً مشابه از نظر عنوان و شرح وظایف. 2- جایگاه‌هایی که وظایف آنها در شرایط عادی با سازمانی متفاوت انجام می‌شود و این جایگاه‌های فرعی در جدول سازمانی عادی مراکز به‌صورت مستقل پیش‌بینی نشده‌اند. 3- جایگاه‌هایی که نه از نظر عنوان و نه از نظر شرح وظایف در جدول‌های سازمانی معمول در بیمارستان‌های ایران پیش‌بینی نشده‌اند. بحث. بررسی‌های وسیع‌تر در زمینه میزان هماهنگی با ساختار درمانی ایران و نیز تحلیل دقیق نیازهای مراکز درمانی ایران، نشان می‌دهد که مدل بومی HEICS یکی از مناسب‌ترین مدل‌ها جهت پایه‌ریزی دستورالعملی جامع و کامل برای مقابله با هر نوع بحران و در هر ابعادی به شمار می‌رود. بنابراین، به منظور اجرایی کردن HEICS در بیمارستان‌های ایران، اجرای مراحل زیر ضروری است:   توجیه مدیران ارشد سازمان در مورد ضرورت، مزایا و خصوصیات سامانه HEICS ؛ تشکیل کمیته بحران بیمارستانی با هدف اجرایی کردن HEICS ؛ آموزش اعضای کمیته در زمینه خصوصیات HEICS ؛ تطبیق جایگاه‌های موجود در سازمان بیمارستانی با جدول سازمانی HEICS ؛ تعیین افراد منتخب جهت جایگاه‌های خاص در HEICS و آشنایی این افراد با شرح وظایف؛ برگزاری کلاس‌های مدون پیش‌بینی شده در نمونه بومی HEICS جهت آموزش بر اساس دستورالعمل آموزشی مدون؛ اجرای مانور کلاسی به منظور تمرین جدول سازمانی و آشنایی بیشتر افراد با سلسله مراتب پیش‌بینی شده؛ اجرای مانور عملیاتی به منظور ارزیابی سامانه راه‌اندازی شده؛ برگزاری کلاس‌های مدون جهت مرور و بازآموزی سامانه.